chương 45
Dận Tộ tìm được cho mình một mục tiêu mới, vậy nên từ hôm đó mỗi ngày đều bừng bừng hứng thú nghiên cứu tạo súng pháo. Trong đầu y có rất nhiều thứ, có thể chậm rãi đào bới.
Vẽ xong bản vẽ, đổ thử khuôn mẫu, trực tiếp dùng nước thép đúc kim loại rồi tiến hành thử nghiệm, Dận Tộ bận đến chân không chạm đất, cuối cùng cũng làm được một ít hàng mẫu trước tết, vội vàng đưa vào cung hiến vật quý cho Khang Hy.
Đại pháo kiểu mới nếu so lực sát thương thì tăng lên không lớn, thế nhưng trên phương diện tầm bắn và độ chính xác lại đề cao rất nhiều, quan trọng nhất là vì vật liệu được cải tiến nên tốc độ bắn đạn và độ duy trì trước khi nòng nóng càng dài ra. Nếu tính tổng quát, phương diện uy lực không chỉ tăng lên gấp ba.
Sau khi thử qua trước mặt Khang Hy, Dận Tộ dương dương đắc ý nói: “Hoàng a mã, đại pháo nhi tử tạo có lợi hại không? Như vậy coi như nhi tử đã tặng ngài hai kiện niên lễ rồi!”
Khang Hy cũng rất thỏa mãn, ừ một tiếng, cười nói: “Trẫm cũng có lễ vật cho ngươi.”
“Thật chứ?”
Dận Tộ rất kinh hỷ, y tuy rằng đã lấy được không biết bao nhiêu thứ tốt từ chỗ của Khang Hy, thế nhưng nếu không phải là do bản thân y đòi lấy thì là do Khang Hy tiện tay ban cho, có thể gọi là lễ vật đây vẫn là món đầu tiên!
Khang Hy hơi gật đầu, Lương Cửu Công bưng cái khay đến dâng trước mặt Dận Tộ, Dận Tộ vừa thấy liền cảm thấy tờ giấy trên khay rất quen mắt, vừa cầm lên nhìn, quả nhiên chính là khế đất.
Dận Tộ lập tức ỉu xìu: Thế nào ngay cả Hoàng a mã cũng thích tặng khế đất cho y chứ? Y cần nhiều như vậy làm gì? Thứ này cũng có thể xem như lễ vật sao? Quá mức có lệ rồi!
Lương Cửu Công thấy vậy liền hắn giọng một cái, nhắc nhở: “Lục a ca, người nhìn kỹ chút đi.”
Khế đất thì có cái gì đáng nhìn? Tên người sở hữu là Ái Tân Giác La Dận Tộ, địa điểm ở Quảng Đông phủ Quảng Châu tỉnh Hương Sơn… Đây là nơi nào? Quảng Châu? Quảng Châu!
Dận Tộ há hốc mồm, Lương Cửu Công nhìn y mỉm cười gật đầu.
Dận Tộ mất nửa ngày mới khôi phục tinh thần, chỉ cảm thấy đầu giống như bị đánh một gậy, tức giận: “Hoàng a mã, ngài không phải nói cần suy nghĩ một chút sao?”
Khang Hy rất hài lòng với biểu tình thời khắc này của nhi tử, thản nhiên nói: “Trẫm nghĩ xong rồi a. Vốn chỉ là một nơi không quá quan trọng, cho bọn họ cũng không có gì, ai bảo Lão Lục của trẫm nhìn bọn họ không vừa mắt chứ? Đánh thì đánh thôi!”
“Lúc này mới qua mấy ngày đâu!” Dận Tộ buồn bực không thôi, súng đại bác y cũng đúc ra rồi!
Khang Hy nói: “Chỗ lớn bằng bàn tay như vậy, nếu đã muốn đánh liền trực tiếp đánh là được. Chẳng lẽ còn muốn điểm binh tế cờ sao?”
Dận Tộ vẻ mặt đưa đám nói: “Thế nhưng nhi tử còn định xem náo nhiệt đâu, hơn nữa đại pháo cũng làm không công…”
Hoàng a mã, người hung tàn như vậy thực sự được chứ?
Khang Hy xoa đầu y an ủi: “Lần sau dùng cũng vậy thôi mà.”
“Lại không thể nhìn xem súng có đủ lợi hại không…”
“Rất lợi hại, ” Khang Hy nói: “Bọn họ hoàn toàn không có sức đánh trả.”
Dận Tộ vẫn là rất không vui vẻ, thật giống như y đã sắn tay áo lên, làm nóng người xong hết, đang chuẩn bị cùng đối phương đánh một trận lớn thì lão cha của y lại xuất hiện, tiện tay tát một cái đem người đánh bay.
Đã nói đánh một trận lớn mà? Đã nói cải biến lịch sử mà?
Cái này quá mức khó chịu rồi có được không!
Đến tối, Dận Tộ biết được toàn bộ quá trình từ miệng Dận Chân.
Đầu tiên là quan viên địa phương nhận được ý chỉ của Khang Hy, muốn chỉnh đốn đám người nước ngoài tại Ma Cao, tất cả những người nước ngoài đều cần đăng ký thân phận với nha môn, tài sản cũng đưa vào danh sách, còn người có thể lựa chọn rời khỏi hoặc lưu lại trong vòng giám thị. Phòng ốc, cửa hàng, đất đai sẽ do quan phủ thu hồi, lại lục soát những thứ phạm cấm như súng kíp đại pháo gì gì đó.
Sau khi quan viên địa phương tuyên đọc chỉ lệnh, cũng không quản bọn họ phản ứng thế nào, chỉ hạ lệnh trong vòng ba ngày phải đến nha môn báo danh liền phủi mông rời đi.
Lúc ban đầu, đám người ở Ma Cao vẫn dùng thủ đoạn hối lộ và giao thiệp, người Bồ Đào Nha tự nhận hiểu rõ tác phong của đám quan viên kia, cho rằng chỉ là một thủ đoạn vớt tiền mới, cũng cho rằng ở Đại Thanh không có chuyện gì là tiền không giải quyết được, vậy nên cả đám người liền đưa một số tiền lớn đến chỗ quan phủ. Nhóm quan viên không rên một tiếng lập tức liền thu, bọn họ vừa khinh bỉ lại cao hứng —— lần này chính là lấy tiền lại không cần làm việc nha!
Vậy nên đám người ngoại quốc kia an tâm trở về chỗ ở, cần làm gì thì làm nấy, nào ngờ hết thời hạn ba ngày, tướng quân của Đại Thanh liền dẫn theo quân đội ở bên ngoài tuyên đọc cái gì ‘Vi phạm thánh chỉ, giết bất luận tội’, sau đó vung tay lên, đội ngũ súng kíp liền xông vào.
Người Bồ Đào Nha ở Ma Cao hầu như ai nấy đều có súng kíp, thế nhưng mỗi phát bắn xong đều phải nạp đạn lại, làm sao có thể là đối thủ của loại súng mới có thể bắn liền hai mươi phát chứ? Chính như Khang Hy đã nói, hoàn toàn không có sức đánh trả.
Vậy nên những người có can đảm phản kháng rất nhanh đã bị đánh gục hoặc bắt giữ, quá trình cơ hồ có thể gọi là đơn phương tàn sát này kéo dài chỉ vỏn vẹn nửa canh giờ liền kết thúc, người Bồ Đào Nha không kịp đề phòng thậm chí ngay cả một phát đại bác cũng không kịp bắn ra đã bị tiêu diệt, hơn nữa còn là danh chính ngôn thuận tận diệt.
Dận Tộ ghé vào bàn chơi đùa cùng chung trà: Thật là không hứng thú gì.
Dận Chân đoạt lấy chung trà khỏi tay y, lại rót một chung trà nóng trả về, nói: “Vì sao lại muốn đánh Ma Cao?”
“Bởi vì bọn họ là kẻ xâm lược a!” Lý do Dận Tộ đã nghĩ xong từ sớm: “Bắt đầu từ hai trăm năm trước, người Bồ Đào Nha đã từng bước mở rộng về phía này, đảo Goa, Mozambique, Melaka, Daman[]… đều lục tục bị bọn họ chiếm lĩnh. Bọn họ cũng rắp tăm chiếm lĩnh quốc thổ của chúng ta, thậm chí từng phái hạm đội trực tiếp xâm lấn, sau khi bị quân đội Minh triều dánh bại trục xuất lại hối lộ quan viên, mượn cớ muốn trao đổi hàng hóa tiến nhập Ma Cao, sau đó chưa từng trả lại.”
“Nếu thật sự muốn đến buôn bán thì nên có bộ dạng của người buôn bán, thế nhưng bọn họ ở chỗ của chúng ta đúc pháo, tạo thuyền, sản xuất quân giới hỏa dược. Đây là chuyện thương nhân theo khuôn phép sẽ làm sao?”
“Ở quốc gia của bọn họ, phần lớn mọi người đều cho rằng mình có quyền chiếm lấy đất đai và tài sản của đám người man di dị giáo làm của riêng, không cần bận tâm đến cảm thụ của những dân tộc khác. Tứ ca, loại tư tưởng xâm lược này đã khắc vào trong xương cốt bọn họ, đừng nhìn bọn họ hiện tại thành thành thật thật, chỉ cần có ngày Đại Thanh suy thoái bọn họ nhất định sẽ lập tức đảo khách thành chủ, hung hăng cắn chúng ta một ngụm. Loại người như vậy, làm sao có thể đặt ở trước cửa nhà của chúng ta?”
Dận Chân than thở: “Lão Lục, ta không bằng ngươi.”
Hắn tự nhận bản thân cũng là một minh quân, thế nhưng hiện tại nghĩ lại chế độ bế quan tỏa cảng quả thực sai lầm vô cùng, thậm chí đồng thời với bế quan tỏa cảng hắn còn đặt một con rắn độc trong nội bộ, cuối cùng kết quả còn không phải như Dận Tộ nói sao? Bị hung hăng cắn một ngụm.
Dận Tộ cũng chỉ là xong chuyện Gia Cát Lượng, nếu không phải đã biết tình hình phát sinh trong tương lai quá rõ ràng, y vô luận như thế nào cũng sẽ không cổ động Khang Hy hạ thủ giết người với đám Bồ Đào Nha hiện tại trông có vẻ rất khuôn phép kia.
Cười cười nói: “Tứ ca đừng mắng ta quá mức tàn ác là được.”
Lại cười nói: “Hiện tại Hoàng a mã đã ban Ma Cao cho ta, cũng không thể để lãng phí như vậy. Đợi lúc nào ta rảnh rỗi sẽ qua đó dạo một vòng, đem xưởng đóng tàu và sân đúc pháo tiếp thu lại, sau đó xây dựng một bến cảng thật to chuyên đào tiền của người Tây Dương.”
Lại vỗ trán một cái, muốn xây bến cảng làm sao có thể quên cái thần khí xi măng kia chứ? Phải nhanh chóng đem thứ kia ra mới được nha!
Lò cao và lò quay đã vận hành nhiều ngày như vậy cũng không thấy vấn đề lớn gì, cũng nên bắt đầu mở rộng ứng dụng, không thể cứ để đó chế tạo vũ khí đi?
Kế hoạch của Dận Tộ là rất tốt, thế nhưng muốn thực hiện lại vô cùng khó khăn, bởi vì mắt thấy đã sắp đến năm mới rồi.
Từ lúc đi tới thế giới này, Dận Tộ ghét nhất là ngày tết, hết cách rồi, Hoàng gia nhiều quy củ nha, dập đầu không xong, rượu uống không hết.
Khó khăn lắm mới qua được cái tết nguyên đán, hao tổn thật nhiều tiền mừng tuổi, Dận Tộ vừa cho rằng có thể thở phào một cái, Khang Hy lại ban bố chiếu chỉ nam tuần.
Nhân Hoàng Hà và Hoài Thủy mấy năm nay vỡ đê liên tục, một mảnh hạ lưu liên tục ngập úng, mặc dù đã tiêu hao mấy trăm vạn lượng ngân khổ vẫn không thấy hiệu quả, vậy nên Khang Hy liền quyết định tự mình kiểm tra hà đạo, chỉ thị phương lược, còn thuận tiện tuần du Giang Chiết, xét lại trị an bách tính.
Khang Hy còn trực tiếp hạ chỉ các bộ, tất cả cung cấp đều do trong kinh chuẩn bị, không được quấy rầy dân gian.
Ngày hai tháng ba, khởi hành nam tuần, Nhân Hiến Thái Hậu bạn giá, các a ca Dận Nhưng, Dận Tộ, Dận Đề, Dận Tự, Dận Tường, Dận Trinh tùy giá, Tam a ca Dận Chỉ và Tứ a ca Dận Chân tọa trấn kinh sư.
Mặc dù Khang Hy đã đáp ứng lần này sẽ dẫn Đức phi theo, thế nhưng Đức phi lại bị tiểu tử nhà Dận Chân bó tay bó chân, bộ dạng hoàn toàn chính là chỉ cần tôn tử vạn sự đầy đủ, nơi nào cũng không chịu đi. Dận Tộ tự nhiên không miễn cưỡng nàng, cùng Khang Hy nói một đống lời tốt đẹp mới hủy bỏ xong ước định trước đó.
Lúc lên đường, Dận Tộ vốn không quá tình nguyện lại cao hứng dạt dào, bởi vì lần này rốt cục không cần ngồi mã xa nữa mà sửa thành ngồi thuyền.
Không mệt mỏi không dằn xóc, nhiều lắm chỉ là có chút say sóng, ngồi hai ngày có thể làm quen —— đương nhiên đây chỉ là cảm giác của Dận Tộ, về phần Dận Trinh đã sớm nôn đến đất trời đen kịt, ngay cả Thái hậu và Thái tử đều không quá thích ứng.
——
Mười bảy tháng hai.
Dận Tộ là người đầu tiên nhảy xuống thuyền, sau đó xoay người muốn đỡ Lý Quang Địa, Lý Quang Địa vội nói không dám, thế nhưng lão đã lớn tuổi, tay chân không lanh lẹ, lúc này người đã lên bờ chỉ có một mình Dận Tộ. Dận Tộ nói: “Lý đại nhân tính tuổi tác là trưởng bối của Dận Tộ, mấy hôm nay lại cực nhọc vất vả, để ta dìu một chút lại có gì không dám? Nếu Lý đại nhân khách khí Dận Tộ cũng phải tự trách —— nguyên bản ta không nên là người đầu tiên rời thuyền.”
Y là người thứ nhất xuống thuyền, nếu để Lý Quang Địa lại cho thi vệ dìu đỡ liền có vẻ quá mức kiêu ngạo.
Lý Quang Địa ha ha cười một chút, mượn sức vào tay Dận Tộ đi vài bước, nói: “Hòa Quận vương tính tình như danh, hạ quan liền không khách khí.”
Dận Tộ cười cười, lại nhìn quanh một vòng: “Cư nhiên không ai tới đón, chẳng lẽ chúng ta đến sớm. Hoàng a mã lại có chuyện gì trì hoãn sao?”
Gọi một người tới phân phó: “Đi dịch quán và nha môn hỏi thăm một chút xem Thánh giá đã đến chưa.”
Lý Quang Địa kinh ngạc liếc nhìn y, đều nghe nói vị gia này được sủng ái, hôm nay rốt cuộc tận mắt chứng kiến. Đem việc Vạn tuế gia phải phái người tới đón nói được đương nhiên như vậy, có thể thấy được Vạn tuế gia ngày thường quả nhiên sủng người này đến lợi hại.
Dận Tộ không hề tự giác phạm sầu: “Chẳng lẽ phải tự đi đến đó? Xe ngựa thuê ở bến tàu Lý đại nhân có thể ngồi quen chứ?”
Lý Quang Địa gần như muốn trợn trắng, rốt cuộc là ai ngồi không quen hử!
Đang nói chuyện, từ xa có một con ngựa tuyệt trần mà đến, vừa thấy Dận Tộ liền quỳ mọp xuống, nói: “Thuộc hạ phụng mệnh tới đón Hòa Quận vương đến dịch quán kiến giá. Vạn tuế gia sợ Hòa Quận vương chờ đợi sốt ruột liền phái thuộc hạ trước kỵ mã đón tiếp, xa giá đang theo phía sau, chốc lát sẽ đến.”
Dận Tộ ừ một tiếng rồi miễn lễ cho hắn, nói: “Ấn hành trình Hoàng a mã hẳn cũng vừa đến mới đúng, bên kia có chuyện gì trì hoảng chăng?”
Người nọ trả lời: “Thái tử điện hạ hôm kia nhiễm phong hàn, sốt cao không ngừng, vậy nên trên đường dừng thuyền trì hoãn một ngày.”
Dận Tộ hỏi: “Hôm nay Thái tử có tốt hơn?”
Người nọ lắc đầu: “Thuộc hạ không rõ, chỉ nghe nói đã lui sốt.”
Dận Tộ lại hỏi tình huống mấy hôm nay của Khang Hy và mấy huynh đệ, thấy mã xa đến Dận Tộ liền cùng Lý Quang Địa lên xe, đi dịch quán kiến giá.
Đến nơi, Khang Hy đang trò chuyện cùng Vu Thành Long, thấy hai người đến liền cười nói: “Lý ái khanh, Lão Lục không làm người thêm phiền đi?”
Lý Quang Địa nói: “Lời này của Vạn tuế gia thực sự khiến vi thần xấu hổ, phải nói có Hòa Quận vương đi cùng vi thần được lợi không ít.”
Khang Hy cười nói: “Ngươi nha, không cần nói tốt cho y, nhi tử của trẫm tự trẫm biết, thích nhất là không làm việc đàng hoàng.”
Lại ngoắc Dận Tộ qua, nói: “Trẫm đã bảo người chuẩn bị hoa mai tô ngươi thích ăn nhất, còn ép chút nước chanh, trước hết uống chút ít. Đến tối có lẩu thịt dê mà ngươi thích —— mới mấy ngày không gặp, trẫm thấy ngươi lại gầy.”
Dận Tộ lập tức đến ngồi bên cạnh ngài, trước uống một hớp nước chanh sau lại cắn một miếng hoa mai tô, nói: “Hoàng a mã ngài lúc nào cũng thấy nhi tử gầy, nếu thật sự như ngài đã nói, nhi tử từ sớm chỉ còn lại một bộ xương cốt. Ây da, lẩu dê là cay sao?”
“Cay, cay!” Khang Hy bất đắc dĩ nói: “Cũng không cái bệnh thích ăn cay này của ngươi là từ đâu có.”
Dận Tộ cười hì hì nói: “Ngạch nương hoàn toàn không thích cay, nếu như Hoàng a mã ngày cũng không thích, nhi tử liền chỉ có thể là nhặt được rồi!”
Khang Hy hừ lạnh nói: “Nếu thực sự là nhặt được, trẫm nhất định trả về chổ cũ! Trẫm có bao nhiêu nhi tử, chẳng ai không nghe lời như ngươi cả!”
Dận Tộ bất mãn nói: “Hoàng a mã nói như vậy thật sự khiến nhi tử thương tâm.”
Trên mặt nào có nửa điểm thương tâm, bộ dạng ăn uống kia không biết có bao nhiêu vui mừng.
Khang Hy liền không để ý đến y nữa, quay nhìn Lý Quang Địa hỏi: “Lần này đi dò xét Chương thủy và Hô Đà thủy có thu hoạch gì không?”
Lý Quang Địa nhìn thoáng qua Dận Tộ, Dận Tộ cười cười không nói, Lý Quang Địa liền biết người này không muốn tranh công với mình liền đem dư đồ chí dâng lên, nói: “Thần và Hòa Quận vương theo dòng chảy cũ của Chương thủy dạo qua một lần, cảm thấy cách nạo vét thế nào là hợp lý, có thể đưa vào dùng.”
Lão lại chỉ vào một đạo hồng tuyến, nói: “Chỉ cần đào một đường dẫn nước ngang qua Vĩnh Thanh, Uyển Bình, Lương Hương, Cổ An, Cao Dương, Hiển Huyền đưa nước Chương thủy nhập vào Vận hà, Chương thủy chi hoạn có thể hóa giải. Trước đó Hòa Quận vương đã tính toán qua, Vận hà có thể dung nạp đủ thủy lượng, không cần lại khai một đường sông khác.”
Sau đó lại lấy một xấp giấy ra khỏi ngực, nói: “Đây là bản vẽ suốt hành trình của Hòa Quận vương cùng với công thức tính toán, xin Vạn tuế gia ngự lãm.”
Khang Hy ừ một tiếng, nói: “Cứ để đó đi, trẫm sẽ xem sau. Lão Lục làm việc gì cũng không giỏi, chỉ có tính toán là không tệ lắm, trên phương diện này trẫm đối với y cực kỳ yên tâm.”
Lại nói: “Nếu đã tìm được biện pháp việc này liền không thể chậm trễ, mau phái người đi làm. Trong quá trình nếu có xâm chiếm điền địa của bách tính nhất định trình báo lên, có thể dùng miễn giảm thuế khóa hoặc ruộng tốt để bồi thường.”
Lý Quang Địa ứng tiếng, đang định lui ra lại nghe Dận Tộ mở miệng nói: “Hoàng a mã, nhi tử điều không phải vừa tạo mấy khẩu đại pháo sao? Hơn nữa lúc trước chúng ta cũng không thiếu Hồng y đại pháo, Thần võ đại pháo gì đó, hiện tại bọn chúng nhàn rỗi cũng là nhàn rỗi, không bằng đem đi trị thủy! Nhi tử thấy trên đường đi có rất nhiều nơi phải đào núi lấy đá, dùng đại pháo chỉ cần một pháo liền nổ xong, nếu dùng cái cuốc không biết phải đào đến năm tháng nào đâu!”
Đại pháo trị thủy?
Lý Quang Địa, Vu Thành Long hai mặt nhìn nhau: Như vậy cũng có thể?
Khang Hy hơi trầm ngâm một chút, gật đầu nói: “Đúng. Bất quá pháo ngươi tạo đừng chạm tới, điều mấy khẩu Hồng y đại pháo đi là được rồi.”
Dận Tộ có vẻ tán thành.
Khang Hy lại lệnh đám người Lý Quang Địa lui ra, đứng lên nói: “Lão Lục, nếu đã trở về liền bồi trẫm đi thăm Thái tử đi, hắn cũng bệnh được mấy ngày rồi.”
Dận Tộ gật đầu xác nhận, theo đuôi đi ra ngoài.
Thái tử bị bệnh, y vừa là thần tử lại là đệ đệ, không đến nhìn qua khó tránh khỏi bị người đàm tiếu, nếu thật sự đi thăm lại không biết cần dùng vẻ mặt gì đến đối mặt hắn, đi cùng Khang Hy một chuyến ngược lại bớt việc hơn nhiều.
Khang Hy chợt hỏi: “Kế tiếp ngươi vẫn muốn ngồi thuyền hay đi xe?”
Dận Tộ sửng sốt: “Làm sao vậy?”
Khang Hy nói: “Nếu ngươi thích ngồi xe liền đồng hành cùng Thái hậu, từ đường bộ đi Chiết Giang trước. Nếu thích ngồi thuyền liền cùng trẫm kiểm duyệt đê Hoàng Hà.”
“Phải tách ra sao?”
Khang Hy thản nhiên nói: “Thái tử bị bệnh, tuy rằng đã lui sốt nhưng vừa lên thuyền liền nôn ọe không ngừng, cơm nước không vào. Vừa vặn Thái hậu nương nương cũng không quen ngồi thuyền, Dận Trinh say tàu cũng không dậy nổi, vậy nên trẫm liền an bày bọn họ đi đường bộ.”
Dận Tộ cười nói: “Nhi tử ngồi thuyền, có nhi tử giúp đỡ Hoàng a mã viết viết tính tính, Hoàng a mã cũng đỡ phí tinh thần.”
Khang Hy gật đầu mỉm cười, ngài làm sao không biết đứa nhi tử này sẽ chọn thế nào, bất quá chỉ hỏi một câu mà thôi.
—————–
/ đảo Goa, Mozambique, Melaka, Daman: Đây là địa danh của các thuộc địa Bồ Đào nha vào thời đó, mình sợ để tên phiên âm kiểu Mã Lợi Giáp, A Quả Tử mọi người nhìn không khái niệm được nên đổi thành như vậy, nhưng nếu các bạn cảm thấy để phiên âm tốt hơn hãy comment lại, mình sẽ sửa theo ý kiến số đông. Vị trí lần lượt của những địa danh như sau:
Đảo Goa (hay còn gọi là Goam, Cổ Á): Goa là một tiểu bang của Ấn Độ nằm ở vùng duyên hải tên Konkan tại miền Tây Ấn Độ. Nó tiếp giáp với Maharashtra về phía bắc và Karnataka về phía đông và nam, với biển Ả Rập về phía tây. Người Bồ Đào Nha đã đặt chân đến đây lần đầu vào thế kỷ như những nhà buôn rồi không lâu sau đó xâm chiếm nơi đây. Goa là một tỉnh cũ của Bồ Đào Nha; lãnh thổ hải ngoại quản lý bởi Ấn Độ thuộc Bồ Đào Nha, tồn tại trong năm, cho đến khi được sát nhập vào Ấn Độ năm
Mozambique: Tên chính thức là Cộng hòa Mozambique, là một quốc gia ở đông nam châu Phi, giáp với Ấn Độ Dương về phía đông, Tanzania về phía bắc, Malawi và Zambia về phía tây bắc, Zimbabwe về phía tây, Swaziland và Nam Phi về phía tây nam. Vasco da Gama đã đến đây năm và quốc gia này đã bị Bồ Đào Nha chiếm làm thuộc địa năm . Đến năm , người Bồ Đào Nha đã kiểm soát hết các vương quốc Hồi giáo Ả Rập ở bờ đông châu Phi. Mozambique độc lập khỏi Bồ Đào Nha ngày tháng năm nhưng mãi đến tháng năm , cuộc tổng tuyển cử đa đảng đầu tiên ở nước này mới được tổ chức, và đến ngày tháng năm , Tổng thống J.A.Chissano tuyên thệ nhậm chức và thành lập Chính phủ đoàn kết, hòa hợp dân tộc.
Melaka (tiếng Anh: Malacca, phiên âm thường thấy: Mã Lục Giáp), biệt danh Bang Lịch sử và Negeri Bersejarah bởi cư dân địa phương, là bang nhỏ thứ ba của Malaysia, sau Perlis và Penang. Nó giáp với Negeri Sembilan phía bắc và Johor phía nam. Nơi này đã từng là thuộc địa của Bồ Đào Nha suốt năm (–).
Daman: Là một lãnh thổ liên bang của Ấn Độ. Cách nay năm trước, vùng đất bao quanh bờ biển của Daman và Diu ven biển Ả Rập là một phần của Ấn Độ thuộc Bồ Đào Nha, cùng với Goa, Dadra và Nagar Haveli. Goa, Daman và Diu được sáp nhập vào Cộng hòa Ấn Độ vào ngày tháng năm bởi hành động quân sự; Bồ Đào Nha không công nhận việc Ấn Độ sáp nhập các lãnh thổ này cho đến năm . Goa, Daman, và Diu được quản lý như một lãnh thổ liên bang duy nhất cho đến năm , khi Goa giành được cương vị là bang, Daman và Diu trở thành một lãnh thổ liên bang riêng, mỗi vùng đất cấu thành là một trong hai quận của lãnh thổ liên bang.