Lý Trí Và Tình Cảm

Bà Jennings lập tức đi đến phòng của hai người, không đợi có lời mời, mở cửa phòng và bước vào qua vẻ mặt quan ngại. Bà trìu mến hỏi:

Cháu gái thân yêu của tôi cảm thấy thế nào?

Marianne quay mặt đi, không trả lời.

Cô Daswood, cô ấy thế nào? Tội nghiệp! Cô ấy trông yếu lắm. Không lạ gì. Này, tin tức thế mà đúng. Anh ta sẽ kết hôn ngày gần đây – con người chẳng ra gì! Tôi không được kiên nhẫn với anh ta. Bà Taylor cho tôi biết nửa giờ trước, và một người bạn của cô Grey báo tin cho bà, nếu không tôi không tin; và tôi muốn rụng rời.

“Này, tôi đã nói, tất cả những gì tôi muốn nói là, nếu đây là sự thật, anh ta đã lợi dụng một cách ghê tởm một phụ nữ trẻ có quan hệ với tôi, và cả thâm tâm tôi ước cô vợ anh ta sẽ hành hạ con tim anh ta. Và tôi sẽ luôn nói như thế, cháu yêu ạ, cứ tin tôi đi. Nếu tôi có dịp gặp lại anh ta, tôi sẽ mắng anh ta một trận để đời.”

“Nhưng cô Marianne thân yêu à, có một an ủi: anh ta không phải là người trai trẻ duy nhất trên thế gian đáng cho cô bận tâm. Với sắc đẹp của cô, cô sẽ không hề thiếu người theo đuổi. Được rồi, tội nghiệp! Tôi không muốn làm phiền cô ấy thêm, vì cô cần khóc để được nhẹ nhàng. Hai cô biết không, may là các gia đình Parry và Sanderson sẽ đến chơi tối nay; và cô em sẽ được vui.”

Rồi bà đi ra, bước chân rón rén như thể cho rằng nỗi khổ của cô cháu nhỏ của bà có thể nặng nề thêm vì tiếng ồn.

Marianne quyết định dùng bữa tối với họ, khiến cô chị ngạc nhiên. Elinor ngay cả khuyên nhủ cô không nên. Nhưng “Không, em sẽ đi xuống; em sẽ chịu đựng rất giỏi, rồi những xôn xao quanh em sẽ dịu đi”. Hài lòng vì em gái tự chủ với động lực như thế tuy khó tin rằng cô có thể ngồi trong suốt bữa ăn, Elinor không nói gì thêm. Trong khi Marianne còn nằm trên giường, cô chị xốc lại trang phục theo cách tốt nhất có thể được, sẵn sàng trợ lực em gái cô đi vào phòng ăn khi được gọi.

Tại bàn ăn, dù vẫn còn vẻ khổ sở nhất, cô em ăn được khá, tỏ ra bình tĩnh hơn là chị cô mong đợi. Nếu cô gắng gượng tiếp chuyện hoặc để ý đến phân nửa chăm chút có thiện ý nhưng thiếu suy xét của bà Jennings dành cho cô, hẳn cô không thể giữ vẻ bình tĩnh này. Nhưng cô không nói lời nào, và các suy tưởng giúp cô không biết gì đến mọi chuyện đang xảy ra trước mặt mình.

Công tâm với lòng tử tế của bà Jennings, tuy bà thường liếng thoắng gây khổ tâm và đôi lúc kỳ quặc, Elinor đáp lời và trả lễ phép lịch sự thay cho em khi em gái không biết nói gì. Bà cô tốt bụng thấy Marianne đang buồn và cảm thấy mọi chuyện đều do bà gây ra. Vì thế, bà đối xử với cô bằng mọi cách chiều chuộng trong trìu mến của bậc cha mẹ dành cho một đứa con cưng vào ngày cuối cùng của kỳ nghỉ mát. Marianne được xếp chỗ ngồi ấm cúng nhất gần lò sưởi, được khuyên bảo dùng mọi món đặc sản của gia đình, được khuây khỏa bằng tin tức xảy ra trong ngày.

Nếu Elinor không nhận ra sự kiềm chế mọi cười đùa qua nét mặt rười rượi của Marianne, cô hẳn có thể hài lòng khi thấy bà Jennings cố gắng chữa trị cơn thất tình bằng đủ loại đồ ngọt và quả ô-liu, cùng một lò sưởi ấm cúng. Tuy nhiên, ngay khi đã nhận ra mọi chăm sóc này được đổ dồn liên tục lên Marianne, cô em không thể ngồi lâu thêm. Qua câu than phiền vội vã về nỗi khổ và dấu hiệu cho cô chị đừng đi theo, cô đứng dậy và bước nhanh về phòng mình.

Ngay sau khi cô đi khỏi, bà Jennings thốt lên:

Tội nghiệp! Tôi khổ sở làm sao khi nhìn thấy cô ấy! Và tôi thấy cô chấm dứt bữa ăn mà không dùng hết rượu vang của cô! Còn mấy quả anh đào khô nữa! Chúa tôi! Không gì có thể giúp được cô. Nếu tôi biết được cô thích thứ gì, tôi sẽ phái người đi lùng cả thành phố. Này, điều kỳ lạ nhất đối với tôi là một người đàn ông có thể lợi dụng xấu xa đến thế một cô gái đẹp. Nhưng mà rồi, một phía có nhiều tiền của, còn phía kia hầu như không có gì, lạy Chúa! Họ không còn màng đến những thứ như tình nghĩa!

Thế thì người phụ nữ kia – cô Grey, tôi nhớ không lầm bà gọi thế – rất giàu có, phải không?

Cháu gái thân yêu à, năm mươi nghìn bảng. Cô đã gặp cô ta chưa? Họ nói cô này rất thanh lịch, thời trang đúng kiểu. Tôi còn nhớ rất rõ bà dì cô ta, Biddy Henshawwe; bà lấy một ông chồng rất giàu. Nhưng gia đình hai bên đều giàu. Năm mươi nghìn bảng! Và theo mọi người nói, chỉ được trao khi có nhu cầu; vì họ nói anh ta hoang đàng. Không lạ gì! Phóng vòng quanh với chiếc xe song mã hai bánh và mấy người thích đi săn!

“Này, không đáng để nói; nhưng khi một anh trai trẻ đi đến tỏ tình với một cô gái đẹp rồi hứa hẹn hôn nhân, anh ta không nên nuốt lời chỉ vì bị nghèo túng và có một cô gái giàu muốn lấy mình. Trong trường hợp này, tại sao anh ta không bán mấy con ngựa của mình, cho thuê ngôi nhà, cho gia nhân thôi việc, và lập tức cải tổ toàn diện? Tôi đoan chắc cùng cô, cô Marianne có thể sẵn sàng chờ đợi khi mọi việc ổn thỏa. Nhưng bây giờ người ta không làm thế; mấy chàng trai tuổi anh ta không bao giờ muốn từ bỏ thú vui vật chất.”

Bà có biết cô Grey là người như thế nào không? Người ta có nói cô ấy dễ thương không?

Tôi chưa từng nghe nói xấu về cô ấy; thật ra tôi rất ít khi nghe đề cập; ngoại trừ sáng nay bà Taylor có nói là ngày nọ cô Walker có ẩn ý là cô tin ông bà Ellison sẽ không phiền lòng để cho cô Grey kết hôn, vì cô và bà Ellison không hợp nhau.

Gia đình Ellison là ai?

Là những người giám hộ của cô ấy, cháu yêu ạ. Nhưng bây giờ cô ấy đã trưởng thành và có thể tự chọn lựa cho mình. Kể ra cô đã có một lựa chọn hay ho gớm!...

“Tới đâu rồi (ngưng lại một chút)… tôi đoán cô em đáng thương của cô rút về phòng để ta thán một mình. Ta không thể kiếm cái gì để an ủi cô ấy được hay sao? Tội nghiệp, xem ra khá tàn nhẫn để cô ấy một mình.”

“Này, dần dà chúng ta sẽ có vài người bạn mới, nhờ đó cô em sẽ vui được một ít. Chúng ta sẽ chơi bài gì? Tôi biết cô ấy ghét bài uýt, nhưng không có loại bài gì khác cho cơ chơi hay sao?”

Thưa bà, lòng tử tế này không cần thiết lắm. Tôi đoan chắc tối nay Marianne sẽ không rời khỏi phòng nữa. Tôi sẽ cố thuyết phục em tôi đi nghỉ sớm, vì tôi biết chắc nó cần được nghỉ ngơi.

Được, tôi tin như thế là tốt nhất cho cô ấy. Để cô ấy gọi thức ăn nhẹ, rồi đi nghỉ. Chúa tôi! Không lạ gì cô ấy trông không được khỏe và chán nản trong một, hai tuần rồi, vì tôi đoán vụ việc này đã vương vấn tâm trí cô trong thời gian này. Và rồi lá thư đến ngày hôm nay chấm dứt tất cả! Thấy mà thương! Nếu tôi đã biết được thư nói gì, chắc chắn tôi đã không cười đùa về chuyện này. Mà rồi, cô biết không, làm thế nào tôi đoán được? Tôi đã dám chắc không có chuyện gì ngoại trừ một lá thư tình thông thường, và cô biết chứ, bọn trẻ thích được người ta trêu ghẹo.

“Chúa tôi! Khi biết đến chuyện này, Ngài John và các con gái của tôi sẽ lo lắng đến thế nào! Nếu có đủ nhận thức về mình, tôi đã có thể đến thăm Phố Conduit° trên đường về và kể cho họ nghe. Nhưng tôi sẽ đi thăm họ ngày mai.”

Tôi tin bà không cần nhắc nhở cô Palmer và Ngài John đừng nói đến tên anh Willoughby, hoặc thậm chí có ẩn ý gì đến chuyện đã xảy ra, trước mặt em tôi. Qua tố chất vui vẻ hòa đồng, họ sẽ bị xem như tàn nhẫn khi ra vẻ biết chuyện gì đấy lúc có mặt em tôi; và càng ít nói với tôi về vụ việc, tâm tư tôi càng được nhẹ nhàng hơn, như bà cô thân yêu của tôi có thể dễ dàng đồng ý.

Chúa tôi! Vâng, đúng là tôi nên làm thế. Cô sẽ khó chịu ghê gớm khi nghe bàn tán về chuyện này; còn về phần em gái cô, tôi sẽ không nói một tiếng với thiên hạ. Cô đã thấy đấy, tôi không nói gì suốt bữa ăn. Ngài John hoặc hai đứa con gái của tôi cũng sẽ không nói, vì họ đều chín chắn và có ý tứ – nhất là khi tôi có ý nhắc nhở họ, và tôi sẽ nhắc nhở. Về phần tôi, tôi nghĩ càng ít nói về mấy chuyện như thế này càng tốt, chẳng bao lâu vụ việc sẽ tan biến và đi vào quên lãng. Và cô biết đấy, có gì phải nói mãi đâu?

Trong chuyện này, bàn tán chỉ gây thêm phiền – có lẽ phiền hơn so với những trường hợp tương tự, bởi lẽ có những tình huống không thể công khai, vì lợi ích của mọi người. Tôi cần có công tâm thế này đối với anh Willoughby – không phải anh ấy cắt đứt một hẹn ước rõ ràng với em tôi.

Chúa ơi, cháu gái yêu! Đừng giả vờ biện hộ cho anh ta. Không hẹn ước rõ ràng đấy! Không hẹn ước mà lại dắt em gái của cô đi xem khắp Tư gia Allenham, lo sửa sang các căn phòng để sau này họ sẽ sống chung với nhau!

Vì em gái, Elinor không thể thúc ép vấn để xa thêm nữa, và cô hy vọng không cần có mình lo cho Willoughby; vì lẽ, mặc dù Marianne có thể mất mát nhiều, anh hẳn được lợi rất ít qua sự thật phơi bày.

Sau một lúc im lặng, qua tất cả khôi hài cố hữu bà Jennings lại bật lên:

Này, cháu gái yêu, có câu nói rất đúng là trong cái rủi có cái may, vì việc này hoàn toàn tốt hơn cho Đại tá Brandon. Cuối cùng ông ấy sẽ có cô em; vâng, ông sẽ có. Bây giờ, xin nhắc nhở tôi, nếu hai người không cưới nhau vào giữa mùa hè. Chúa ơi! Ông ấy sẽ cười khúc khích ra sao qua tin này! Tôi ước ông ấy đến tối nay. Tất cả sẽ là một cuộc hôn phối tốt hơn cho em gái cô. Hai nghìn mỗi năm mà không bị nợ nần hoặc khoản khấu trừ nào – ngoại trừ một đứa con ngoại hôn. Vâng, tôi đã quên con bé này; nhưng nó có thể được nhận một khoản chu cấp nhỏ, và rồi việc này có nghĩa lý gì?

“Gia cư của Đại tá Brandon ở Delaford nằm trong một vùng đẹp, tôi có thể cho cô biết. Tôi đã đến đấy rồi. Đúng như tôi nói, là một vùng mang phong cách cổ kính, có đầy thoải mái và tiện lợi; khá biệt lập trong mấy bức tường hoa viên có cây ăn quả tốt nhất cả nước, còn có cây dâu ngon như thế ở một góc! Chúa tôi! Charlotte và tôi đã no bụng làm sao khi chúng tôi đến thăm! Và rồi, còn có một chuồng bồ câu, mấy ao cá trông thật thích, thêm một con kênh rất đẹp.”

“Tóm lại là mọi thứ đáng ao ước; hơn nữa, gần với nhà thờ, chỉ cách một nút giao thông một phần tư dặm, vì thế đời sống không khi nào buồn nản, vì nếu cô chỉ cần đến ngồi dưới một lùm cây thủy tùng già sau ngôi nhà, cô có thể nhìn thấy những cỗ xe chạy qua. Ôi, thật là một nơi tuyệt diệu! Một cửa hiệu bán thịt ở trong làng, và tư dinh cha xứ chỉ cách một quãng ngắn. Tôi tưởng tượng, cả nghìn thuận lợi hơn Barton Park, nơi mà người ta phải đi ba dặm để mua thịt, không có láng giềng nào ở gần hơn là mẹ cô.”

“Được rồi, tôi sẽ ủng hộ tinh thần Đại tá càng sớm càng tốt. Cô biết đấy, chỉ cần thúc đẩy một chút là sự việc sẽ tự nó tiến triển. Nếu ta chỉ cần gạt Willoughby ra khỏi đầu óc của cô ấy!”

Elinor nói:

Vâng, thưa bà, nếu chúng ta có thể làm được việc này, chúng ta sẽ làm rất tốt dù có hoặc không có Đại tá Brandon.

Và rồi cô đứng dậy, đi đến với Marianne. Như cô đã dự đoán, cô em đang ở trong phòng, khốn khổ yên lặng, ngồi kế lò sưởi đã tàn lụi và không có nguồn ánh sáng nào khác.

Cô chỉ nhận được lời yêu cầu của em gái:

Chị nên để em được một mình.

Elinor nói:

Chị sẽ để em một mình nếu em đi nghỉ.

Qua tính ngang bướng trong đau khổ thiếu chịu đựng, cô em không chịu nghe theo. Nhưng cô chị dịu dàng và khẩn thiết khuyên nhủ, cuối cùng cô dịu đi và thuận theo. Elinor nhìn em gái, kê đầu trên gối để cố được nghỉ ngơi yên tĩnh như cô mong mỏi, rồi đi ra ngoài.

Cô đến ngồi trong phòng gia đình, và chẳng bao lâu bà Jennings cũng đến, với một ly rượu vang trong tay. Bà nói khi đang đi vào:

Cháu gái yêu của tôi, tôi vừa nhớ ra có thứ rượu vang Constantia ngon nhất trong nhà mà chưa từng thử, nên tôi mang một ly đến cho em gái cô. Ông chồng tội nghiệp của tôi! Ông ấy thích rượu vang làm sao! Mỗi khi ông bị lên cơn đau gút kinh niên, ông bảo rượu vang có hiệu lực cho ông hay hơn bất kỳ thứ nào khác trên đời. Xin cô mang ly này đến cho em gái cô.

Mỉm cười khi nghe bà đề xuất cùng một giải pháp cho hai loại khổ sở khác biệt nhau, Elinor nói:

Thưa bà, bà thật tử tế quá! Nhưng tôi vừa đặt Marianne nằm xuống giường, hy vọng bây giờ em tôi đang ngủ; và vì tôi nghĩ không có gì tốt hơn cho cô ấy bằng giấc ngủ, nếu bà cho phép tôi được tự tiện, tôi sẽ uống ly này.

Dù lấy làm tiếc đã không đến năm phút sớm hơn, bà Jennings vẫn hài lòng với giải pháp dung hòa. Khi nuốt chất rượu, Elinor nghĩ tuy công dụng của nó trong cơn đau gút không quan trọng gì với cô bây giờ, hiệu lực của nó với một con tim thất vọng có tác dụng cho cô cũng tốt như em gái cô.

Đại tá Brandon đến khi hai người đang dùng trà. Qua cử chỉ của ông nhìn quanh phòng tìm kiếm Marianne, Elinor nghĩ ngay là ông không mong đợi và cũng không muốn được gặp em gái ở đây, và, tóm lại, ông đã biết được chuyện gì khiến cho cô vắng mặt.

Bà Jennings không có cùng ý nghĩ; vì ngay khi ông đi vào, bà đi đến bàn trà nơi Elinor đang ngồi, thì thầm:

Cô thấy không, ông Đại tá vẫn lộ vẻ khắc khổ như lúc nào. Ông không biết gì về chuyện này; cháu gái yêu ạ, hãy nói cho ông biết.

Ông kéo một chiếc ghế ngồi xuống gần cô, và qua vẻ mặt trấn an cô về thiện ý của mình, hỏi han về cô em.

Cô nói:

Marianne không được khỏe. Cô ấy yếu cả ngày, nên chúng tôi đã thuyết phục cô nằm nghỉ.

Ông ngập ngừng:

Thế thì, có lẽ những gì tôi nghe sáng nay hẳn là… có phần nào sự thực hơn là tôi muốn tin lúc đầu.

Ông đã nghe nói gì?

Tôi nghe nói một anh mà tôi có lý do để nghĩ… tóm lại là một người mà tôi biết đã có hẹn ước… nhưng tôi có thể nói với cô như thế nào đây? Cô đã biết rồi, và vì cô đã biết rõ, tôi không cần nói thêm.

Elinor gắng gưởng giữ bình tĩnh:

Ý ông muốn nói, hôn lễ giữa anh Willoughby và cô Grey. Vâng, chúng tôi đã được biết tất cả. Dường như đây là ngày mà mọi chuyện được sáng tỏ, vì chúng tôi được biết thế sáng nay. Không thể hiểu nổi anh Willoughby! Ông nghe tin này ở đâu?

Trong một cửa hiệu bán giấy bút ở khu thương mại Pall Mall, nơi tôi có cơ sở làm ăn. Hai phụ nữ đang đứng chờ cỗ xe của họ, và một người kể cho người kia về hôn lễ được dự trù, trong giọng nói không muốn giữ kín đáo, khiến tôi không thể nào không nghe tất cả. Nhiều lần họ nhắc đến tên Willoughby, John Willoughby, khiến tôi chú ý lắng nghe, sau đó họ nói rõ là mọi việc cuối cùng đã được thu xếp cho hôn lễ của anh với cô Grey – đây không còn là bí mật – sẽ được cử hành trong vài tuần, với nhiều chi tiết về việc chuẩn bị và những việc khác. Đặc biệt tôi nhớ một chi tiết, vì nó giúp xác định rõ ràng hơn ai là ai: ngay sau hôn lễ, hai người sẽ đi Combe Magna, nhà của anh ấy ở Somersetshire.

“Tôi thật ngạc nhiên! Nhưng không thể diễn tả cảm nghĩ của tôi ra sao. Sau khi họ đi rồi, tôi dọ hỏi và được biết người phụ nữ này là một bà Ellison, như sau đấy tôi được biết, là tên của một người giám hộ của cô Grey.”

Đúng thế. Nhưng ông có nghe rằng cô Grey có năm mươi nghìn bảng không? Qua điều này, ta tìm được lời lý giải.

Chắc là vậy; nhưng Willoughby có khả năng… ít nhất tôi nghĩ…

Ông ngưng lại như thể không tin chính mình, rồi nói tiếp:

Và em gái cô… cô ấy đã như thế nào…

Em tôi khổ sở nặng nề. Tôi chỉ hy vọng là đau khổ sẽ ngắn ngủi tương ứng với sự việc ngắn ngủi. Đây đã là, đang là, một tai họa tàn nhẫn. Cho đến ngày hôm qua, tôi vẫn tin rằng em tôi chưa bao giờ hồ nghi tình cảm của anh ấy; có lẽ ngay cả bây giờ - nhưng tôi hầu như biết rõ anh ấy chưa bao giờ thật sự gắn bó với em tôi. Anh ấy đã quá dối trá! Và, theo vài phương diện, dường như con người anh bị chai lì về tình cảm.

À! Đúng thế! Nhưng em gái cô không… tôi nghe cô nói thế… suy xét không giống như cô, phải không?

Ông đã biết tính khí của em tôi, và ông có thể tin nó sẽ biện hộ cho anh ta như thế nào khi có cơ hội.

Ông không trả lời. Sau đấy, khi trà nước được dọn đi và cỗ bài bày ra, hai người phải chấm dứt câu chuyện. Đã vui mừng quan sát họ trò chuyện, bà Jennings chờ đợi thấy hiệu quả từ trao đổi của cô Daswood, trong nét sinh động của Đại tá Brandon theo cung cách của một người đàn ông trẻ trung, đầy hy vọng và hạnh phúc. Nhưng bà ngạc nhiên thấy ông vẫn nghiêm nghị và ưu tư cả buổi tối.

Chú thích:

° Phố Conduit: như đoạn trước đã đề cập, chỉ nơi cư ngụ của gia đình Middleton ở London.